Hóa lớp 8 – Bài 32 – Phản ứng oxi hóa – khử

Phản ứng oxi hóa khử là gì ?

Trong chương trình học lớp 8, chúng ta cần nhớ được định nghĩa về phản ứng oxi hóa – khử rất đơn giản như sau:
Phản ứng oxi hóa – khử là phản ứng hóa học mà trong phản ứng đó xảy ra đồng thời sự khử và sự oxi hóa.
– Sự khử là sự tách oxi ra khỏi hợp chất nào đó.
– Sự oxi hóa là sự tác dụng của oxi với một chất nào đó.
Ví dụ: CuO + H2 ➝ Cu + H2O [Phản ứng trên xảy ra ở nhiệt độ cao] Trong đó:
Sự khử được định nghĩa là sự tách oxi ra khỏi hợp chất nào đó thì ở phản ứng trên sự khử chính là quá trình tách oxi ra khỏi hợp chất CuO tạo ra Cu còn sự oxi hóa là sự tác dụng của oxi với một chất nào đó thì ở phản ứng trên chính là quá trình phản ứng của oxi với khí Hidro(H2) để tạo thành nước ta gọi đó là sự oxi hóa H2 tạo thành H2O.

I – Sự khử và sự oxi hóa

1. Sự khử là gì ?

Sự khử như đã chia sẻ ở trên chính là quá trình tách nguyên tử oxi ra khỏi hợp chất nào đó. Các hợp chất chúng ta sẽ thường gặp là Al2O3, ZnO, FeO, Fe2O3, CuO, HgO . . . là những hợp chất rất hay gặp rong chương trình hóa học lớp 8.
Sự khử Fe2O3 là quá trình tách 3 nguyên tử oxi trong hợp chất tạo thành Fe.

2. Sự oxi hóa là gì ?

Sự oxi hóa như đã đề cập ở trên chính là quá trình kết hợp nguyên tử oxi với nguyên tố hóa học khác. Chúng ta có thể hiểu đơn giản là trong phản ứng hóa học đó có sự kết hợp của nguyên tử oxi được tác ra từ một hợp chất trong phản ứng hóa học và tác dụng với chất còn lại thì chúng ta gọi đó là quá trình oxi hóa.
Nếu như sự khử ở trên là quá trình tách nguyên tử oxi thì sự oxi hóa chính là quá trình sử dụng 3 nguyên tử oxi đó kết hợp với những phân tử khí Hidro để tạp thành nước.
Từ sự khử và sự oxi hóa chúng ta có một phương trình phản ứng được biểu diễn hoàn chỉnh như sau:
Fe2O3 + H2 ➝ Fe + H2O
Sự khử: Fe2O3 – 3O ➝ Fe
Sự oxi hóa: H2 + 3O ➝ H2O
Thật ra, tôi viết sự khử và sự oxi hóa như ở trên để các em dễ nhận biết thôi nhé. Còn khi làm bài tập thì không nên vận dụng như thế được đâu nha!!!

II – Chất khử và chất oxi hóa.

1. Chất khử là gì ?

Chất khử là chất chiếm oxi của chất khác.
Như vậy, chất khử và sự khử là hai quá trình hoàn toàn trái ngược nhau. Nếu như trong sự khử thì là quá trình nhường oxi thì trong định nghĩa chất khử lại là chất đi chiếm oxi của chất khác. Tuy nhiên, chúng ta cũng thấy được sự oxi hóa là một quá trình chiếm oxi của chất khác như vậy chất khử tham gia vào sự oxi hóa.
Ở trong những thí dụ trên, tôi có đề cập tới phản ứng Fe2O3 + H2 ➝ Fe + H2O trong đó:
– Chất chiếm oxi của Fe2O3 chính là H2 ➝ H2 là chất khử tham gia vào sự oxi hóa là H2 + 3O ➝ H2O.

2. Chất oxi hóa là gì ?

Chất oxi hóa là chất nhường oxi cho chất khác.
Nếu như vậy thì kết hợp với thông tin ở trên chúng ta sẽ thấy chất nhường oxi cho chất khác là sự khử vì trong sự khử có quá trình nhường oxi.
Trong thí dụ trên, Fe2O3 là chất oxi hóa vì Fe2O3 đã nhường oxi cho H2 rồi. Tương tự với những hợp chất khác chúng ta sẽ dễ dàng xác định được đâu là chất oxi hóa và đâu là chất khử một cách thật đơn giản.

III – Phản ứng oxi hóa – khử.

Những nội dung đã được đề cập ở trên chúng ta đều thấy xuất hiện trong một phản ứng oxi hóa khử. Vậy để làm rõ hơn giúp các em nhận biết được rõ hơn hãy quan sát ví dụ dưới đây:

Trong phản ứng trên, chúng ta có chất khử là H2 vì H2 là chất chiếm oxi còn CuO là chất oxi hóa vì CuO là chất nhường oxi và trong một phản ứng trên đều xảy ra sự khử và sự oxi hóa tuy là hai quá trình ngược nhau nhưng lại đồng thời xảy ra trong cùng một phản ứng hóa học. Như vậy định nghĩa phản ứng oxi hóa khử là phản ứng hóa học trong đó xảy ra đồng thời sự khử và sự oxi hóa.

IV – Ý nghĩa của phản ứng oxi hóa – khử

Phản ứng oxi hóa khử là phản ứng hóa học làm cơ sở của nhiều công nghệ, sản axuaats trong luyện kim và trong công nghiệp hóa học. Người ta nghiên cứu và sử dụng các phản ứng oxi hóa khử giúp nâng cao hiệu suất và chất lượng của sản phẩm. Nhờ nghiên cứu được những phản ứng oxi hóa khử diễn ra trong tự nhiên như quá trình kim loại bị phá hủy nhờ vậy mà chúng ta tìm ra được nhiều biện pháp để hạn chế các phản ứng oxi hóa khử không có lợi đó.